Województwo Świętokrzyskie to malowniczy region usłany polami i łąkami nad którym góruje Łysica, potocznie zwana Górą Świętej Katarzyny. Tutejsza kuchnia jest mieszanką tej prostej, chłopskiej jak również szlacheckiej kuchni. Nie bez znaczenia dla smaków regionu okazała się obecność Żydów, którzy zamieszkując te tereny na stałe wpisali się w kulinarne tradycje.
Produktami, z których najchętniej korzystano tu niegdyś były głównie ziemniaki, kapusta, kasze oraz mleko. Gospodynie domowe potrafiły wyczarować z nich dania proste, ale niezwykle aromatyczne, sycące i smaczne. Zapraszamy do kuchni świętokrzyskiej!
Obiady na Kielecczyźnie
Jedną z najbardziej znanych zup kojarzonych z tym regionem jest zalewajka – szybka i sycąca, z delikatnym aromatem suszonych grzybów. Tradycyjną zalewajkę sporządzano z żuru z mąki żytniej, ziemniaków, cebuli i suszonych grzybów. Góry Świętokrzyskie, z Łysą Górą na czele, to dawne miejsce kultu religii Słowian. Już Jan Długosz w swoich kronikach pisał o tym miejscu, jako świątyni bałwochwalczej, a legendy o sabatach czarownic, jakie miały się tu odbywać krążą do dziś. Dlatego też będąc w okolicy spróbujmy gęstej zupy nazwanej kociołkiem czarownicy. Gotowana na bazie z wołowiny, z dużą ilością warzyw, fasoli i przypraw.
Na uwagę zasługuje również zupa czarta – to przypominająca gulasz, sycąca i pikantna zupa, która z pewnością zasmakuje wielbicielom ostrych potraw. Typową letnią zupą często przygotowywaną w porze zbiorów owoców jest garus. To słodka zupa złożona z gruszek, śliwek i innych owoców, zabielona śmietaną i podawana z tłuczonymi ziemniakami. Ciekawym połączeniem smakowym jest tu również dodatek podsmażonej cebulki.
Dania główne na co dzień składały się z ziemniaków podawanych na różne sposoby – jako kluski czy placki. Korzystano chętnie również z kasz. Tu gołąbki były niemal podstawowym daniem jadanym zarówno w dni powszednie jak i w święta. Kasza stanowiła również farsz do pierogów, odmian pierogów w tym regionie jest naprawdę mnóstwo! Pierogi to najbardziej znane polskie potrawy narodowe, a tu znajdziemy zarówno te podawane na słodko z owocami, jak również z farszami mięsnymi, mięsno-warzywnymi a nawet nieznane w innych regionach pierogi z karpiem, burakiem czy kaszą gryczaną i serem.
Świętokrzyskie na słodko
Mieszkańcy kielecczyzny od zawsze byli również wielbicielami słodkości. Wypiekano tu nie tylko tradycyjne babki i biszkopty, ale również mniej oczywiste ciasta. Warto spróbować niezwykłego połączenia piernika i marchewki – coś dla ciała i coś dla ducha! Jak przyrządzić piernik marchewkowy? Oto tradycyjny przepis:
Składniki:
- 1,5 szklanki mąki
- 4 jajka
- 2 łyżeczki sody oczyszczonej
- 1 łyżeczka proszku do pieczenia
- 2/3 szklanki oleju
- 2/3 szklanki miodu
- 100 g zmielonych orzechów włoskich
- 3 szklanki utartej i odsączonej marchwi
- 2 opakowania cukru cynamonowego od Delecty
- Po łyżeczce imbiru i mielonych goździków
- 50 g rodzynek
- 100 g płatków migdałowych
Wykonanie:
Przesiewamy mąkę razem z proszkiem do pieczenia, sodą i mielonymi orzechami oraz przyprawami. Jajka ubijamy z miodem i dodajemy połowę pozostałych suchych składników. Dodajemy marchewkę startą na tarce o małych oczkach i mieszamy. Ponownie dodajemy pozostałe suche składniki. Dolewamy olej i wsypujemy cukier, dokładnie łączymy. Wsypujemy rodzynki i migdały.
Pieczemy w okrągłej formie w piekarniku nagrzanym do 200⁰C przez 10 minut. Po tym czasie zmniejszamy temperaturę do 180⁰C i pieczemy przez kolejne 30 minut.
Wyjątkowym deserem jest tu również burocorz. Jak sama nazwa wskazuje do wypieku ciasta używane są buraki cukrowe. To drożdżowe ciasto przygotowywane z dużej ilości mleka, który ma niezwykły smak i znakomicie łączy się z tutejszymi nalewkami! Niecodziennym w innych regionach wypiekiem jest ciasto drożdżowe z kaszy gryczanej i jaglanej. Pracochłonne w wykonaniu, lecz niezwykle przyjemne w smaku. Świątecznym, bożonarodzeniowym przysmakiem tradycyjnie są tu śliwoszki – suszone śliwki w cieście piwnym. W dawnych dworach wypiekało się makowce oraz wykwintne ciasta z bakaliami, takie jak orzechowiec pałacowy, przygotowywany z dużej ilości jaj i orzechów, przekładany dżemem i kremem.